نقد عقل فلسفی شیعی درنسبت با علوم اجتماعی : در میانه ی یقین فلسفی و تعطیل فقهی (مطالعه ی موردی آرای آیت الله جوادی آملی)
Authors
abstract
اگر بپذیریم که علوم اجتماعی در ایران با موانع معرفتی متعددی روبه رو است که مانع از تثبیت و رشد آن می شود، پرداختن به ریشه های این موانع لاجرم یکی از ضرورت های جامعه شناسی در ایران خواهد بود. بخش مهمی از این موانع معرفتی به سنت های فکری ای باز می گردد که عمدتا در فرهنگ دینی رشد کرده و به عنوان جزئی از فرهنگ اسلامی شناخته می شوند. پرداختن به درک هر یک از این سنت های مختلف از «عقل» به عنوان ابزار اصلی شکل دهی به علوم اجتماعی، کمک خواهد کرد که با شکل گیری «نقد عقل» و معین شدن حدود عقل، «محدودیت ها و امکانات» عقل در فرهنگ اسلامی در مواجهه با علوم اجتماعی هویدا گردد. فلسفه ی شیعی یکی از مهم ترین سنت های فکری دینی در ایران است که از زمان صفویه تاکنون در قالب حکمت متعالیه ی صدرایی شکل غالب را در حوزه های علمیه داشته است. سنجش آرای آیت الله جوادی آملی در این حوزه علاوه بر شان فلسفی ایشان به عنوان شاگرد برجسته ی علامه طباطبایی، به دلیل طرح و پی گیری مداوم بحث «اسلامی سازی علوم» نیز ضرورت دارد. این مقاله مدعی است باور به دست یابی به «یقین» در فلسفه و اکتفای به نص و «تعطیل عقل» در فقه، باعث شده که «عقل» و توان مندی های آن در سنت های مختلف شیعی مورد «نقد» قرار نگیرد. ازاین رو «نقد عقل» در سنت فلسفی شیعی تاکنون به صورت جدی شکل نیافته و «حدود» آن مشخص نشده است. تنها در پاره ای مباحث حاشیه ای که عمدتا برگرفته از علم «اصول فقه» می باشند، در سایه ی باور به «ظنی» بودن عقل، سویه هایی از ظرفیت شکل گیری «نقد عقل» به چشم می خورد. تاریخی نبودن فلسفه ی شیعی و نپرداختن به سیر تاریخی تحولات عقل، یکی از دلایل اصلی شکل نگرفتن «نقد عقل» است.
similar resources
نقد عقل فلسفی شیعی درنسبت با علوم اجتماعی : در میانه‌ی یقین فلسفی و تعطیل فقهی (مطالعه‌ی موردی آرای آیت‌الله جوادی آملی)
اگر بپذیریم که علوم اجتماعی در ایران با موانع معرفتی متعددی روبه‌رو است که مانع از تثبیت و رشد آن می‌شود، پرداختن به ریشه‌های این موانع لاجرم یکی از ضرورت‌های جامعه‌شناسی در ایران خواهد بود. بخش مهمی از این موانع معرفتی به سنت‌های فکری‌ای باز می‌گردد که عمدتا در فرهنگ دینی رشد کرده و به‌عنوان جزئی از فرهنگ اسلامی شناخته می‌شوند. پرداختن به درک هر یک از این سنت‌های مختلف از «عقل» به‌عنوان ابزار ...
full textبررسی و نقد نظریه علم دینی آیت الله جوادی آملی
دانشمندان اسلامی تقریرهای مختلفی از علم دینی کرده‌اند. یکی از دیدگاه‌های ابتکاری در بحث علم دینی، دیدگاه عبدالله جوادی آملی است. وی که از موافقان علم دینی است، معتقد است علم اگر علم باشد (نه وهم و خیال)، حتماً دینی خواهد بود و اساساً علم، غیردینی نیست و هر علمی دینی است. برای اطلاق علم دینی به همۀ علوم، البته صحیح بودن و روشمندانه بودن، شرط علمیت یک گزاره است. علم صائب، تفسیر خلقت و فعل الهی اس...
full textاصول روش تفسیری آیت الله جوادی آملی
مسألۀ اصلی این مقاله، «استخراج روش‌های تفسیری حاکم بر دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی» است. به این منظور، کتاب‌های مختلف ایشان با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده‌اند. هدف این مقاله تبیین چهار اصل «مؤلف‌محوری»، «روش‌مندی»، «مانع نبودن فاصلۀ تاریخی» و «لزوم پرهیز از تأثیر پیش‌فرض‌ها» در روش تفسیری ایشان است؛ اصولی که تا حدودی در «هرمنوتیک کلاسیک» نیز در نظر گرفته می‌شوند. ایشان اصل روش‌مندی را در خدمت م...
full textعقل و نقل از منظر آیت الله جوادی آملی
چکیده روش شناسی علوم وابستگی تام دارد به نوع معرفت شناسی آن، زیرا معرفت شناسی تعیین کنندۀ ظرفیت و صورت بندی نظام دانایی و حیات اجتماعی در هر تمدن و فرهنگی است . تحصیل معرفت نسبت به دین، وابسته به بهره گیریِ هم زمان از تمام منابع معرفتی معتبر است؛ بنابراین عقل و نقل فقط با هم دیگر می توانند معرف گزاره ها و آموزههای اسلام و نیز حجت شرعی دین حنیف باشند. هیچ یک از این دو نمی تواند به تنهایی به ...
full textجنسیت و اخلاق از دیدگاه آیت الله جوادی آملی
این مقاله دربارۀ جنسیت و اخلاق از منظر آیت‌الله جوادی آملی و مقایسۀ آن با برخی دیدگاهها در فلسفه، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فمینیسم است. این مقاله درصدد است با پاسخ به پرسش‌هایی مانند «آیا هنجارهای اخلاقی زنان با مردان متفاوت است؟» و «آیا جنسیت در اخلاق تأثیرگذار است؟» از منظر آیت‌الله جوادی آملی، مشکلات تعامل‌های اخلاقی جامعه را رفع کند. ازآنجاکه روح انسان حقیقت واحدی دارد، اصول اخلاقی مطلق‌ا...
full textMy Resources
Save resource for easier access later
Journal title:
مطالعات جامعه شناختیجلد ۲۰، شماره ۱، صفحات ۱۸۹-۲۲۲
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023